Koklama Duyusunun Genetik Kökeni Nedir?

Kokuyla ilgili olan genler, OR (Olfactory/Odorant Receptor – Koku Reseptörleri) genleridir. Günümüze kadar insan türünde toplamda 900 adet, farelerde ise toplamda 1500 adet OR geni tespit edilmiştir; yani koku almamızı sağlayan genler bir gen ailesi oluşturmaktadır. Memelilerin evriminde bu genlerin bir kısmı işlevlerini yitirmiştir. Antropogeni Akademik Araştırma ve Eğitim Merkezi’nin yaptığı bir araştırmaya göre insanların kokuyla ilgili genlerinin %60’ı işlerliğini yitirmiştir ve insansı maymunlar arasında en kötü koku yeteneklerine sahip tür insandır. İnsan haricindeki insansı maymunlarda bu genlerin %30’u, farelerde ise %20’si “sahte-gen” (pseudogene) haline gelmiştir ve artık bir işleve sahip değildir. Bu genlerin eksikliğinden ötürü hücreler gerekli koku reseptörlerini üretemezler ve insanın koku alma repertuvarı daralır. Bu körelmeler ışığında, insanın koku duyusunun oldukça kör olduğu; ancak kendi yaşam alanına göre halen iyi bir koklama becerisine sahip olduğu düşünülebilir. İnsan beyninin %5-7 arası koku bölgelerine aittir. Her ne kadar bu önemli sayılabilecek bir kısım olsa da, neokorteksin %20-40 arasının görüşe ayrıldığı düşünülürse bu oranın küçüklüğü görülebilir. Bunun sebebi insan türü için koklama yeteneğinin diğer hayvanlara göre oldukça azalmış olmasıdır.